Các thuốc Corticoid (tên gọi chung cho các thuốc có chứa hoạt chất Methylprednisolon; Prednisolon; Dexamethason; Betamethason; Hydrocortison…) là thuốc có tác dụng chống dị ứng, chống viêm và ức chế miễn dịch... Corticoid nếu sử dụng hợp lý và đúng cách sẽ đem lại hiệu quả điều trị cao, tuy nhiên nếu sử dụng không đúng chỉ định và kéo dài thời gian sử dụng sẽ gây ra nhiều tác tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe, trong đó có bệnh loãng xương.
Corticoid có tác động trực tiếp và gián tiếp đến quá trình tái cấu trúc xương. Corticoid trực tiếp làm tăng số tế bào huỷ xương, thúc đẩy quá trình ly giải xương từ sớm và làm giảm quá trình tạo xương mới. Các tác dụng không mong muốn khác của corticoid có thể làm tăng nguy cơ gãy xương, bao gồm: giảm khối cơ dẫn đến tăng nguy cơ té ngã, giảm tái hấp thu canxi, giảm các hormon sinh dục và rối loạn hoạt động của hormon cận giáp.
.jpg)
Hình ảnh loãng xương (Xương bình thường (Hình giữa), loãng xương (Hình ngoài cùng bên phải))
Corticoid gây loãng xương theo cơ chế: ức chế sự hình thành protein collagen gây trở ngại cho sự lắng đọng xương; giảm tái hấp thu canxi phospho ở ống thận và tăng bài tiết chúng ra ngoài; đối kháng với vitamin D; ức chế sự hấp thu canxi, hạ thấp nồng độ canxi máu; khi nồng độ canxi máu giảm thì hormon cận giáp trạng tiết ra nhiều, chuyển tricanxiphosphat không tan ở trong xương thành muối canxi tan phóng thích vào máu, làm cho mật độ xương giảm, tăng sự hủy xương. Khi sử dụng corticoid liên tục trong vòng 1 năm, mật độ xương giảm từ 10-15% ở những vùng xương như cột sống, xương sườn...
Mặc dù sử dụng corticoid có tác dụng hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau, nhưng song hành với nó là nguy cơ loãng xương cao. Vì vậy, người bệnh tuyệt đối không được tự ý sử dụng loại thuốc này khi chưa có chỉ định của bác sĩ, không kéo dài thời gian sử dụng thuốc và nên sử dụng thêm canxi và vitamin D trong quá trình dùng corticoid.
Sử dụng corticoid kéo dài hoặc không đúng chỉ định có nguy cơ gây loãng xương (Hình ảnh minh hoạ)
Trong quá trình trình sử dụng corticoid, nếu thấy các dấu hiệu bất thường thì nên báo với bác sĩ để cân nhắc việc giảm liều hoặc ngừng sử dụng thuốc nếu cần thiết.