Hiện nay, nhiều người tự cho mình là bị viêm gan, men gan tăng cao, nhiều trường hợp lạm dụng bia rượu, nổi mụn nhọt... cũng tự ý mua thuốc hay các loại thực phẩm chức năng bổ gan, giải độc gan về sử dụng không theo chỉ định của bác sĩ. Thuốc bổ gan được nhiều người lựa chọn sử dụng với mong muốn thải độc gan, cải thiện sức khỏe của gan... Tuy nhiên, sự thực tác dụng của thuốc bổ gan thế nào? Đâu là cách sử dụng an toàn và hiệu quả?
.jpg)
Cơ thể tiếp xúc với quá nhiều chất độc hại sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ của gan (Hình ảnh minh hoạ)
Vì sao phải giải độc gan?
Gan là bộ phận vô cùng quan trọng trong cơ thể, là cơ quan duy nhất có thể ngăn chặn và chuyển hóa các chất độc từ bên ngoài vào cơ thể như thức ăn, khói, bụi, đồ uống độc hại như bia, rượu... Thế nhưng khả năng giải độc của gan chỉ ở mức giới hạn. Nếu cơ thể bạn tiếp xúc với quá nhiều những chất độc hại, gan không thải hết được chất độc, những chất độc đó sẽ tích tụ lại trong cơ thể, đầu tiên là ở gan sau đó sẽ đến một số bộ phận khác... Khi đó, để cân bằng hoạt động cho cơ thể nói chung và cân bằng hoạt động của gan nói riêng, chúng ta cần phải giải độc gan. Giải độc gan cần thiết đối với những người có gan đang bị tổn thương, phải làm việc quá sức để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Các loại thuốc bổ gan và tác dụng?
Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại thuốc bảo vệ nhu mô, tăng cường chức năng gan, tăng giải độc cho gan mà người tiêu dùng thường gọi là thuốc bổ gan. Các thuốc bổ gan chủ yếu chia thành 2 nhóm chính, bao gồm:
- Nhóm các hợp chất tổng hợp bao gồm: Essential, methionine, cianidanol, flumeciol...
+ Cianidanol: Tăng cường nồng độ ATP ở gan, trung hòa gốc tự do, ổn định màng lysosom tế bào gan, tăng khả năng đáp ứng miễn dịch. Dùng trong viêm gan virus cấp mạn, bệnh gan do nghiện rượu, nhiễm độc gan cấp.
+ Essential (dạng tiêm): Có tính năng điều hòa chức năng gan bị rối loạn... Dùng trong thoái hóa mỡ ở gan do các nguyên nhân khác nhau, viêm gan cấp hay mạn, xơ gan chớm phát, tổn thương chức năng gan do các bệnh khác.
+ Flumeciol: Là chất cảm ứng enzym, bảo vệ nhu mô gan (nhờ có tính giải độc với một số hóa chất thuốc). Thuốc dùng trong viêm gan do nhiễm độc (như ngộ độc thuốc gây rối loạn chuyển hóa gan), phòng vàng da cho trẻ sơ sinh.
+ Methionin: Dùng trong viêm gan do nhiễm độc thuốc các chứng thiếu máu thứ phát, ban xuất huyết, suy dinh dưỡng do bệnh tật, do ăn thiếu chất đạm...
- Nhóm chiết xuất từ thành phần thảo dược, dược liệu như: Silymarin, silibinin, biphenyl dimethyl dicarboxylate...
+ Biphenyl dimethyl dicarboxylat: Có tác dụng bảo vệ gan, chống lại tổn thương gan do dùng rượu, thuốc; Làm giảm nhanh enzym gan ALT tăng bất thường, cải thiện đáng kể chức năng gan; Dùng hỗ trợ điều trị viêm gan do nhiễm virus, uống rượu, dùng thuốc, do gan nhiễm mỡ.
+ Silibinin và silymarin: Hai hoạt chất trên có tính năng bảo vệ gan (ổn định màng tế bào, duy trì các chức năng nhu mô gan), hướng mỡ, kích thích quá trình tái tạo nhu mô gan. Dùng bảo vệ nhu mô gan khi dùng các thuốc có độc với gan.
Do đó, mỗi nhóm thuốc có tác dụng, cách dùng khác nhau. Tùy từng, trường hợp mà bác sĩ sẽ chỉ định dùng loại thuốc nào cho phù hợp.
Lạm dụng thuốc bổ gan có thể gây nhiễm độc gan
Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại thuốc với tác dụng bảo vệ nhu mô gan, tăng cường chức năng gan, tăng thải độc gan... thường được gọi là thuốc bổ gan. Nhiều người tin rằng các thuốc bổ gan có nguồn gốc thảo dược (thuốc Nam, thuốc Đông y...), được chế biến từ những nguyên liệu có nguồn gốc thiên nhiên nên lành tính, an toàn cho sức khỏe.
Thực tế, có rất nhiều người tự 'kê đơn' thuốc bổ gan cho mình mà không cần bác sĩ khám, chẩn đoán và chỉ định dùng thuốc. Họ không biết rằng, thuốc bổ gan không thể tùy tiện sử dụng. Bởi mỗi người, mỗi bệnh sẽ có cách dùng thuốc hoàn toàn khác nhau.
Nếu sử dụng không đúng bệnh, đúng liều lượng, đúng thời điểm có thể gây ra những tác dụng phụ đáng tiếc, gây hại cho gan… Việc lạm dụng quá mức thuốc bổ gan cũng có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng: Gan bị nhiễm độc, viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan... rất nguy hiểm.
.jpg)
Việc lạm dụng quá mức thuốc bổ gan cũng có thể gây ra những tác dụng phụ nghiêm trọng
(Hình ảnh minh hoạ)
Để đảm bảo an toàn, hiệu quả khi dùng thuốc bổ gan, nên lưu ý:
- Chỉ dùng thuốc bổ gan khi có bệnh: Về nguyên tắc, không có bệnh thì không dùng thuốc bởi việc dùng thuốc giống như "con dao hai lưỡi". Ngoài tác dụng chính giúp điều trị bệnh, thuốc có thể gây nên những tác dụng không mong muốn nếu lạm dụng, tự ý dùng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ.
- Dùng đúng liều lượng, thời gian: Dùng liều cao và trong thời gian dài chất methionin có trong một số thuốc bổ gan, sẽ làm tăng homocystein máu, tăng homocystein niệu (nhất là với người bị tắc động mạch não hoặc ngoại vi thường có lượng homocystein máu cao), hoặc làm nặng thêm bệnh xơ vữa động mạch, tắc mạch bởi huyết khối, loãng xương.
Methionin có thể gây buồn nôn, ngủ gà, nhiễm toan, tăng nitơ máu (hay xảy ra ở người suy chức năng gan, thận). Chính vì vậy, phải dùng thuốc đúng chỉ định, thời gian sử dụng và liều lượng mới có hiệu quả và tránh được tai biến do thuốc.
- Dùng đúng thời điểm: Các thuốc bổ gan chỉ dùng để hỗ trợ gan khi gan bị tổn thương, rối loạn chức năng chứ không thể thay thế được thuốc đặc trị.
Do đó, trước khi dùng các thuốc hỗ trợ, cần phải dùng thuốc chữa nguyên nhân gây bệnh. Chẳng hạn như đối với tổn thương gan do virus viêm gan B, trước tiên, cần sử dụng các thuốc giúp ức chế quá trình nhân lên của virus như tenofovir, entecavir, lamivudine. Thời điểm thuận lợi nhất để dùng thuốc bổ gan là sau khi tình trạng bệnh gan đã ổn định hoặc tương đối ổn định.
- Kiêng bia, rượu: Một quan niệm sai lầm khác là người bệnh “thần thánh hóa” công dụng của thuốc, xem thuốc bổ gan là một "lá bùa hộ mệnh" khi uống bia, rượu, khiến cho nhiều bệnh nhân không còn ý thức kiêng khem rượu bia, làm tình trạng bệnh gan không cải thiện mà còn có thể trầm trọng hơn.
Trong thời gian dùng thuốc bổ gan nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, cần liên hệ với bác sĩ ngay, hoặc đến cơ sở y tế uy tín để được xử trí kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.
Cần sử dụng thuốc bổ gan theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh những tác dụng phụ của thuốc
(Hình ảnh minh hoạ)