- Ung thư tiền liệt tuyến là một trong những bệnh lý nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao ở nam giới. Nếu chữa trị sớm ngay ở giai đoạn đầu thì cơ hội sống của người bệnh sẽ tăng lên. Tuy nhiên, triệu chứng bệnh thường không rõ ràng nên rất khó để phát hiện sớm.
- Thông qua phương pháp xét nghiệm định lượng PSA trong máu - đã giúp việc chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến trở nên dễ dàng và chính xác, từ đó góp phần nâng cao tỷ lệ sống cho người bệnh.
- PSA (Prostate-specific Antigen) là loại kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt tiết ra. Thông thường, nồng độ PSA của người khỏe mạnh sẽ rất thấp. Nhưng nếu mắc ung thư tiền liệt tuyến thì gần như 100% người bệnh có nồng độ PSA tăng cao trong máu.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nồng độ PSA trong máu tăng cao, cũng có thể cho thấy tuyến tiền liệt đang gặp phải các rối loạn bất thường lành tính khác như: viêm tuyến tiền liệt, phì đại tuyến tiền liệt.
Do đó, chỉ số PSA là một trong những căn cứ giúp bác sĩ định hướng chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh. PSA chủ yếu được tìm thấy trong tinh dịch, một lượng nhỏ cũng lưu thông vào trong máu. Các tế bào ung thư tiền liệt tuyến thường tạo ra nhiều PSA hơn các tế bào lành tính, khiến nồng độ PSA trong máu của người bệnh tăng lên. Sự xuất hiện của PSA với nồng độ cao trong máu thường liên quan tới những rối loạn bất thường ở tuyến tiền liệt, cho thấy mức độ bệnh và sự tiến triển của khối u. Ở một phần nhỏ nam giới nồng độ PSA có thể tăng ngay cả khi không mắc ung thư tiền liệt tuyến (bệnh phì đại tuyến tiền liệt lành tính, viêm tuyến tiền liệt, kích thích tuyến tiền liệt...).
Tế bào ung thư ở tuyến tiền liệt (Hình ảnh minh họa)
Hầu hết các Tổ chức y tế khuyến khích nam giới ở độ tuổi 50 nên cân nhắc về việc sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt. Ngoài ra, bạn có thể làm xét nghiệm sớm hơn ngay từ khi 45 tuổi, nếu trong gia đình có người thân bị mắc ung thư tiền liệt tuyến. Hoặc trên 40 tuổi nếu mang gen BRCA1/ BRCA2…
Đối với những nam giới đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến, tiếp tục kiểm tra chỉ số PSA định kỳ còn giúp các bác sĩ đánh giá nguy cơ tử vong của những người bệnh ung thư tuyến tiền liệt thể khu trú, theo dõi mức độ hiệu quả của quá trình điều trị cũng như sự phát triển hay tái phát của tế bào ung thư tùy theo mức độ nguy cơ của bệnh.
*** Ý nghĩa của công cụ sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt:
- Ưu điểm:
+ Sàng lọc bằng xét nghiệm PSA giúp phát hiện sớm ung thư tiền liệt tuyến, từ đó giúp người bệnh có được biện pháp điều trị thích hợp, kịp thời.
+ Tương tự như các loại xét nghiệm máu thông thường khác, thực hiện xét nghiệm PSA đơn giản, không đòi hỏi kỹ thuật cao.
+ Xét nghiệm PSA mang tính khách quan, không phụ thuộc người khám, tránh tâm lý e ngại của người bệnh, mang đến sự yên tâm nhất định, giúp nam giới chủ động nắm được tình trạng sức khỏe của bản thân.
+ Số ca tử vong do ung thư tuyến tiền liệt được ghi nhận đã giảm đáng kể từ khi xuất hiện xét nghiệm PSA và được đưa vào khuyến cáo tầm soát ung thư với nam giới độ tuổi từ 50 trở lên.
- Nhược điểm:
+ Nồng độ PSA của người bệnh có thể "âm tính giả" nếu như mô ung thư không tạo ra nhiều PSA do sự tác động của béo phì hoặc một số loại thuốc hóa trị.
+ Ngược lại, “dương tính giả” cũng có thể xảy ra khi họ bị phì đại tuyến tiền liệt lành tính hoặc viêm tuyến tiền liệt mà không phải do ung thư. Kết quả cho chỉ số PSA cao nhưng lại không tìm ra tế bào ung thư tiền liệt tuyến có thể gây lo lắng và hoang mang hơn cho người bệnh.
Do đó cần có sự tư vấn của các chuyên gia y tế, bác sĩ về kết quả xét nghiệm định lượng PSA trong máu với các yếu tố khách quan như độ tuổi của người thực hiện xét nghiệm, kích thước tuyến tiền liệt, sự thay đổi các chỉ số khác, các đơn thuốc người bệnh đang sử dụng có ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm... để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.
Khoa Hóa sinh