Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71. Bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng và thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi.
Tại Việt Nam, bệnh thường bùng phát thành dịch với hai đợt cao điểm trong năm, kéo dài từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12. Mặc dù đa số các trường hợp đều ở thể nhẹ, nhưng nếu không được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách, bệnh tay chân miệng có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, phù phổi cấp, thậm chí là tử vong.
1. Cơ chế lây truyền của bệnh
Virus gây bệnh tay chân miệng lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp với:
- Dịch tiết từ đường hô hấp như nước mũi, nước bọt khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.
- Dịch vỡ ra từ các nốt phỏng trên da.
- Phân của người bệnh.
- Tiếp xúc gián tiếp với các bề mặt, đồ dùng, đồ chơi bị nhiễm virus.
Đáng chú ý, bệnh có thể lây từ người mang mầm bệnh sang người lành ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng.
2. Các giai đoạn và triệu chứng của bệnh
Phụ huynh cần theo dõi sát sao các biểu hiện của trẻ để nhận biết bệnh kịp thời:
- Giai đoạn ủ bệnh (3-7 ngày): Trong giai đoạn này, trẻ thường chưa có triệu chứng rõ ràng nhưng có thể bắt đầu cảm thấy mệt mỏi, sốt nhẹ và biếng ăn.
- Giai đoạn khởi phát (1-2 ngày): Các triệu chứng ban đầu trở nên rõ hơn, bao gồm:
+ Sốt, có thể là sốt nhẹ hoặc sốt cao trên 38°C.
+ Đau họng, tăng tiết nước bọt.
+ Trẻ trở nên quấy khóc, biếng ăn hoặc bỏ bú.
- Giai đoạn toàn phát (3-10 ngày): Đây là giai đoạn các triệu chứng điển hình của bệnh xuất hiện ồ ạt:
+ Loét miệng: Các vết loét đỏ, gây đau rát xuất hiện ở các vị trí niêm mạc má, lợi và lưỡi.
+ Phát ban dạng phỏng nước: Các nốt ban đặc trưng mọc ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối và mông.
Trong một số trường hợp, ban có thể xuất hiện ở vùng sinh dục.
+ Các triệu chứng khác có thể đi kèm là nôn ói hoặc tiêu chảy nhẹ.
.jpg)
Các nốt ban đặc trưng của bệnh tay chân miệng mọc ở miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân
3. Các dấu hiệu chuyển nặng cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay
Biến chứng của bệnh tay chân miệng có thể diễn tiến rất nhanh. Gia đình cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:
- Sốt cao liên tục từ 39ºC trở lên và không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
- Trẻ có biểu hiện giật mình, run tay chân hoặc co giật.
- Trẻ ngủ li bì, lơ mơ, khó đánh thức.
- Có dấu hiệu suy hô hấp như thở nhanh, thở khó, da tím tái.
- Nôn ói nhiều lần.
4. Chủ động phòng ngừa – Biện pháp quan trọng nhất
Hiện nay, vẫn chưa có vắc-xin đặc hiệu để phòng bệnh tay chân miệng. Do đó, việc tuân thủ các biện pháp vệ sinh nghiêm ngặt là "chìa khóa" để bảo vệ trẻ và cộng đồng:
- Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi thay tã cho trẻ. Người chăm sóc cũng cần tuân thủ nguyên tắc này.
- Vệ sinh môi trường: Thường xuyên lau dọn các bề mặt tiếp xúc như sàn nhà, tay nắm cửa và khử khuẩn đồ chơi, vật dụng của trẻ bằng các dung dịch sát khuẩn chuyên dụng.
- Thực hiện ăn chín, uống sôi: Không cho trẻ dùng chung các vật dụng cá nhân như khăn, ly, thìa, bình sữa.
- Cách ly y tế: Khi trẻ được chẩn đoán mắc bệnh, cần cho trẻ cách ly tại nhà ít nhất 10 ngày để tránh lây nhiễm cho cộng đồng. Đồng thời, hướng dẫn trẻ cần che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi.
- Theo dõi sức khỏe: Gia đình cần theo dõi sức khỏe của trẻ mỗi ngày và đưa đi khám ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Khoa Vi sinh, Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí đã triển khai các kỹ thuật xét nghiệm hiện đại, cho kết quả nhanh chóng, giúp phát hiện sớm virus gây bệnh tay chân miệng. Vì vậy, khi nghi ngờ trẻ mắc tay chân miệng, các bậc phụ huynh hãy liên hệ với khoa Khám bệnh – Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí, số điện thoại 0988.270.115 để được hỗ trợ đặt lịch khám cho trẻ.
Khoa Vi sinh