Xét nghiệm tìm vi khuẩn Vibrio Vulnificus giúp bạn phát hiện sớm để điều trị và phòng bệnh kịp thời
1. Giới thiệu
Vibrio vulnificus (V. vulnificus) là một loài vi khuẩn gram âm, di động, hình que cong (trực khuẩn), gây bệnh thuộc chi Vibrio. Nó là một phần của nhóm vi khuẩn Vibrio (Vi khuẩn gây bệnh của dịch tả) được gọi là "ưa mặn" vì chúng cần muối. Chúng thường sống ký sinh trong các loài thủy sinh có vỏ như tôm, hàu... ở các vùng nước ấm như: Ven biển, cửa sông và ao, hồ nước lợ. Vi khuẩn V. vulnificus sinh trưởng tốt khi nhiệt độ nước đạt trên 20°C.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (Centers for Disease Control and Prevention - CDC) của Hoa Kỳ, cho biết, hiện nay có khoảng 12 loài Vibrio gây bệnh cho người, trong đó có khoảng 100 ca tử vong ở Mỹ mỗi năm, cùng với đó gây ra khoảng 80.000 trường hợp bệnh, 52.000 trong số đó là do ăn hải sản bị ô nhiễm. Theo CDC Hoa Kỳ, nhiều người bị nhiễm trùng vết thương do V. vulnificus cần được chăm sóc đặc biệt hoặc cắt cụt chi và khoảng 20% tử vong.
2. Đường lây nhiễm và người có nguy cơ nhiễm vi khuẩn V. vulnificus
V. vulnificus thường xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương hở, đồng thời nó cũng có thể xâm nhập qua: Vết cắt nhỏ, vết trầy xước, côn trùng cắn… Trong một số trường hợp con đường nhiễm vi khuẩn gây viêm cân mạc hoại tử không thể xác định rõ đường xâm nhập.
Bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm trùng vết thương do vi khuẩn Vibrio vulnificus, nhất là những người có sở thích ăn tái/ sống hải sản như: Hàu, Ngán, Tôm… hoặc có vết thương hở rồi tiếp xúc với nước biển ấm có Vibrio vulnificus sẽ có nguy cơ mắc bệnh rất cao. Bên cạnh đó, những người có bệnh lý nền, đặc biệt là bệnh nhân có bệnh mạn tính như: Viêm gan mạn hay suy giảm chức năng miễn dịch sẽ có nguy cơ mắc cao hơn.
3. Dấu hiệu cảnh báo nhiễm vi khuẩn V. vulnificus
Những triệu chứng cảnh báo đã bị nhiễm vi khuẩn V. vulnificus sẽ diễn ra chỉ trong 24h kể từ lúc nhiễm. Những triệu chứng này sẽ không xuất hiện đơn lẻ mà thường xuất hiện cùng lúc đó là:
- Cơn đau tăng dần ở vùng quanh vết thương (nơi Vi khuẩn xâm nhập);
- Tại vết thương sẽ đau hơn so với độ đau thực tế mà vết thương gây ra;
- Vùng xung quanh vết thương bị sưng, nóng, tấy đỏ, đau.
- Xuất hiện triệu chứng giống bệnh cúm mùa như sốt, tiêu chảy, buồn nôn, chóng mặt và người khó chịu.
- Thường có cảm giác khát nước do cơ thể bị mất nước.
Sau khoảng 3 - 4 ngày, những biểu hiện ở trên sẽ tiến triển dần dần tại vị trí bị nhiễm vi khuẩn, triệu chứng gồm:
- Sưng tấy và thậm chí xuất hiện ban tím.
- Mảng da lớn sẽ chuyển thành tím, sau đó sẽ nổi mụn nước có dịch sẫm với mùi khó chịu.
- Da bệnh nhân sạm màu, bị bong da và tuột da khi hoại thư mô diễn ra.
Sau khoảng 4 - 5 ngày, những triệu chứng nặng sẽ biểu hiện gồm:
- Tụt huyết áp nghiêm trọng.
- Trạng thái lơ mơ, hôn mê.
- Sốc nhiễm độc.
"Do đặc tính gây hoại tử cân, cơ nhanh nên vi khuẩn này được mệnh danh là vi khuẩn ăn thịt người. Ngoài ra, bệnh nhiễm trùng máu do V. vulnificus gây tử vong cao đến 50%, thậm chí 90%" – Ts. Bs. Vũ Viết Sáng- Khoa Hồi sức Truyền nhiễm, Viện lâm sàng các bệnh truyền nhiễm, Bệnh viện TW Quân đội 108) cho biết.
4. Chẩn đoán người bệnh bị nhiễm vi khuẩn V. vulnificus
Chẩn đoán sớm nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus hay viêm cân, cơ hoại tử rất quan trọng bởi bệnh tiến triển vô cùng nhanh. Một khi đã xuất hiện, viêm cân, cơ hoại tử sẽ diễn biến rất nhanh, vi khuẩn phá hủy mô liên kết, mô mỡ và mô cơ đe doạ tính mạng con người (V. vulnificus cũng được gọi là vi khuẩn ăn thịt người).
Tuy nhiên không phải lúc nào cũng có thể chẩn đoán sớm bởi những dấu hiệu và triệu chứng của viêm cân, cơ hoại tử hoặc của một nhiễm khuẩn da thông thường.
4.1 Lâm sàng
Về mặt lâm sàng: Chẩn đoán sớm viêm cân cơ hoại tử thường dựa trên các yếu tố dịch tễ, tiền sử tiếp xúc của người bệnh với tác nhân gây bệnh và triệu chứng tiến triển, chẳng hạn như xuất hiện các nốt phỏng khí dưới da và hội chứng nhiễm trùng, nhiễm độc tiến triển nhanh trên người bệnh.
Người bệnh bị nhiễm vi khuẩn V. vulnificus xuất hiện các nốt phỏng khí dưới da
4.2 Xét nghiệm
Về mặt xét nghiệm: Các xét nghiệm nuôi cấy dịch vết thương, cân, cơ hoại tử và cấy máu sẽ phát hiện được loại vi khuẩn mà bệnh nhân đã bị nhiễm.
Khoa Vi Sinh, Bệnh viện Việt Nam - Thuỵ Điển Uông Bí đã triển khai xét nghiệm tìm vi khuẩn V. vulnificus trong máu, mủ vết thương và phân của người bệnh theo phương pháp nuôi cấy thường quy, định danh và làm kháng sinh đồ tự động trên máy Vitek Compark II để chẩn đoán và phát hiện sớm vi khuẩn V. vulnificus phục vụ hỗ trợ chẩn đoán và điều trị trong lâm sàng cho kết quả nhanh, chính xác.
5. Dự phòng nhiễm Vibrio vulnificus (vi khuẩn ăn thịt người)
Ai có nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus?
- Tất cả mọi người đều có thể mắc bệnh theo cơ chế lây bệnh phổ biến kể trên. Coi chừng nhiễm vi khuẩn “ăn thịt người” vì món ăn khoái khẩu - Hàu sống là món ăn khoái khẩu của rất nhiều người. Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng, ăn Hàu sống hoặc chưa nấu chín có thể nhiễm vi khuẩn Vibrio vulnificus và có thể dẫn đến nhiễm trùng nguy hiểm, gây tử vong.
- Ngoài ăn hải sản sống, người bị vết thương khi tham gia các hoạt động trên biển như bơi lội, câu cá, cầm nắm hải sản cũng có thể nhiễm bệnh. Đã có trường hợp nhiễm bệnh qua vết thương rất nhỏ như vết đâm của đuôi con tôm, va phải vỏ Hàu khi tắm biển, nhiễm trùng cũng có thể xảy ra do vết thương có từ trước.
Phòng bệnh thế nào?
Không ăn hải sản chưa được nấu chín, tránh bị thương khi tham gia các hoạt động có nguy cơ tiếp xúc với vết thương và vi khuẩn như tắm biển, câu cá biển, đánh bắt và chế biến hải sản.
Đối với người có vết thương hở, vết cắt nhỏ, vết trầy xước, côn trùng cắn … hãy thận trọng khi tiếp xúc với nước biển, nước lợ, hải sản sống. Đồng thời khám tại các cơ sở y tế sớm khi có biểu hiện như sưng, nóng, đỏ, đau tại vết thương hoặc nổi ban, bọng nước ở chân, tay sau khi nghi ngờ tiếp xúc nguồn bệnh.
Theo khuyến cáo của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ ), thì những người có bệnh gan mạn tính hoặc có các bệnh lý gây suy giảm miễn dịch cũng như đang sử dụng các thuốc điều trị gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch cần hết sức cẩn thận trước Vibrio vulnificus, bởi có thể xảy ra nhiễm khuẩn nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.
Không nên ăn Hàu sống