Xét nghiệm định lượng canxi là xét nghiệm xác định nồng độ canxi trong máu (canxi huyết thanh). Lượng canxi tăng hoặc giảm phản ánh một số bệnh lý về xương, nội tiết, bệnh thận và nhiều tình trạng khác.
Canxi (calcium) là một thành phần quan trọng trong cơ thể, 98% lưu trữ ở xương và răng. Khoảng 1% canxi lưu hành trong máu, ở 2 dạng chính là:
- Dạng bất hoạt: gắn vào các protein mà chủ yếu là albumin, chiếm 50% lượng canxi lưu hành trong máu.
- Dạng có hoạt tính: không gắn với protein, còn được gọi là canxi ion hóa, chiếm gần một nửa lượng canxi trong máu.
Ion canxi trong máu đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các hoạt động co cơ, chức năng tim, dẫn truyền các xung thần kinh và quá trình lưu thông máu của cơ thể diễn ra bình thường. Ngoài ra, canxi trong máu còn giúp giải phóng các hormone tham gia vào nhiều chức năng cơ thể.
Xét nghiệm canxi ion hóa đặc biệt được dùng cho các trường hợp tăng hoặc giảm nồng độ canxi máu song nồng độ canxi toàn phần ở mức ranh giới và có biến đổi nồng độ protein huyết thanh.
Giá trị bình thường của canxi huyết thanh:
- Canxi toàn phần: 2.2 - 2.9 mmol/L.
- Canxi ion hóa: 1.1 - 1.4 mmol/L.
Các triệu chứng dễ nhận biết khi thiếu hoặc dư thừa canxi:
.jpg)
Tăng và giảm nồng độ canxi máu toàn phần thường gặp do các nguyên nhân sau:
Tăng và giảm nồng độ canxi ion hóa trong các trường hợp sau:
.jpg)
Cơ chế điều hòa canxi trong cơ thể (Hình ảnh minh họa)
Các yếu tố làm thay đổi kết quả canxi máu:
- Việc đặt garo tĩnh mạch quá lâu trong khi lấy máu sẽ gây tình trạng ứ trệ tĩnh mạch, ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm canxi máu.
- Sử dụng các thuốc làm tăng nồng độ canxi máu hoặc giảm nồng độ canxi máu
- Việc sử dụng sai ống chống đông sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả xét nghiệm (VD: nếu mẫu máu được lấy trên ống chống đông EDTA hoặc dính chất chống đông EDTA sẽ cho kết quả xét nghiệm canxi sai hoàn toàn.)
Nồng độ canxi huyết thanh sẽ bị tăng khi:
- Tăng albumin máu ở những người bệnh đa u tủy xương.
- Mất nước nặng.
- Hạ natri máu do làm tăng tỷ lệ canxi gắn với protein và làm tăng nhẹ canxi toàn phần.
Nồng độ canxi huyết thanh giảm khi:
- Giảm nồng độ magie máu khi sử dụng hóa chất chống ung thư.
- Tăng nồng độ phosphate máu: dùng thuốc nhuận tràng, thụt tháo bằng dịch có phosphate, điều trị hóa chất chống ung thư…
- Hòa loãng máu
- Giảm nồng độ albumin máu
Để có thể xác định chính xác nguyên nhân gây thiếu hụt canxi máu, người bệnh cần được chỉ định đồng thời xét nghiệm canxi ion hoá và canxi toàn phần máu. Đây là hai xét nghiệm đã được thực hiện thường quy tại khoa Hoá sinh, Bệnh viện Việt Nam- Thuỵ Điển Uông Bí. Xét nghiệm được thực hiện với hệ thống máy móc hiện đại, đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên có trình độ chuyên môn cao, nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực khám chữa bệnh sẽ đọc kết quả và tư vấn cụ thể cho người bệnh.
Khoa Hóa sinh