1. Thực phẩm chức năng là gì?
Theo Hiệp hội thực phẩm chức năng Việt Nam, “Thực phẩm chức năng (TPCN) là sản phẩm hỗ trợ các chức năng của các bộ phận trong cơ thể, có hoặc không có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ và tác hại bệnh tật”.
TPCN là sản phẩm được chế biến dưới nhiều dạng…, nhằm mục đích bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể hay giảm nguy cơ bệnh tật. TPCN không được sử dụng cho mục đích điều trị, chẩn đoán và ngăn ngừa bệnh.
.jpg)
2. Phân loại TPCN tại Việt Nam
- Thực phẩm bổ sung: là sản phẩm bổ sung vi chất và các yếu tố có lợi cho sức khỏe (vitamin, khoáng chất, axit amin, axit béo, enzym…)
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe: là sản phẩm được chế biến dưới dạng viên nang, viên hoàn, viên nén, cao, cốm, bột, lỏng…có chứa một hoặc hỗn hợp của vitamin, khoáng chất, enzym,.. hoặc hoạt chất sinh học có nguồn gốc từ động vật, thực vật.
- Thực phẩm dinh dưỡng y học: là loại thực phẩm có thể ăn bằng đường miệng hoặc bằng ống xông, được chỉ định để điều chỉnh chế độ ăn của người bệnh và chỉ được sử dụng dưới sự giám sát của nhân viên y tế.
- Thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt: là những thực phẩm được chế biến hoặc được phối trộn theo công thức đặc biệt nhằm đáp ứng các yêu cầu về chế độ ăn đặc thù theo thể trạng hoặc theo tình trạng bệnh lý và các rối loạn cụ thể của người sử dụng.
3. Một số nguy cơ có thể gặp khi sử dụng TPCN?
Hiện nay các nghiên cứu khoa học về công dụng của một số thành phần trong TPCN vẫn chưa rõ ràng, đầy đủ. Rất nhiều TPCN chứa các hoạt chất có hoạt tính sinh học mạnh, có thể gây nguy hiểm hoặc làm tình trạng sức khỏe xấu đi, thậm chí đe dọa tính mạng cho người dùng, có thể kể đến như:
- Vitamin K có thể làm giảm tác dụng của thuốc chống đông máu warfarin.
- Các chất chống oxy hóa (vitamin C, vitamin E) có thể làm giảm tác dụng của liệu pháp hóa trị ở một số người bệnh ung thư.
Bên cạnh đó, việc bổ sung TPCN tùy ý có thể dẫn đến việc quá liều, gây ra hậu quả nghiêm trọng như:
- Quá liều vitamin A có thể dẫn đến đau đầu, tổn thương gan hay các dị tật bẩm sinh ở phụ nữ mang thai.
- Sử dụng beta carotene liều cao có liên quan đến tăng khả năng ung thư phổi ở người hút thuốc.
- Bổ sung thừa sắt có thể gây buồn nôn, ói mửa, thậm chí tổn thương gan và các cơ quan khác của cơ thể.
- Bổ sung thừa calci và vitamin D có thể gây sỏi thận.
- Liều cao vitamin E có thể dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não.
- Dùng vitamin B6 liều cao trong thời gian một năm trở lên có ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
4. Nên sử dụng TPCN như thế nào?
- Đối với những người ăn chay trường hay người bệnh gặp các vấn đề về sức khỏe khiến sự hấp thu dinh dưỡng từ thức ăn không trọn vẹn hoặc khi cần tiêu thụ nhiều hơn mức dinh dưỡng thông thường, TPCN có thể hỗ trợ cải thiện sức khỏe.
- Mức độ cần thiết sử dụng TPCN của mỗi người là khác nhau, việc sử dụng hay không và liều lượng, thời gian bao lâu là hợp lý đều cần có sự thăm khám, đánh giá và chỉ định từ bác sĩ hay sự tư vấn của dược sĩ.
- Các đối tượng đặc biệt như phụ nữ có thai, cho con bú, trẻ em, người mắc nhiều bệnh nền, bệnh mãn tính đang điều trị với nhiều thuốc cùng lúc cần cực kỳ cẩn trọng, không nên sử dụng TPCN tùy ý hay theo kinh nghiệm truyền tai vì rất nhiều TPCN hiện nay vẫn chưa được chứng minh về tính an toàn cho các đối tượng trên.
Và hãy nhớ rằng, không có TPCN nào có thể bổ sung vitamin, khoáng chất tốt và thay thế được việc ăn uống cân bằng và đa dạng tất cả các nhóm thực phẩm