Insulin được sử dụng cho bệnh nhân đái tháo đường. Tuy nhiên, việc tiêm Insulin không đúng cách sẽ rất nguy hiểm cho bệnh nhân đái tháo đường.
Các bước tiêm Insulin đúng cách:
Bước 1: Nếu thuốc Insulin sử dụng lần đầu bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh phải để thuốc ra ngoài trước 10-15 phút và ghi ngày mở nắp bên ngoài vỏ lọ. Lăn nhẹ thuốc trong lòng bàn tay 15 - 20 lần (nếu là Insulin hỗn hợp).
Bước 2: Sát khuẩn nắp cao su lọ thuốc bằng cồn 70 độ, để khô.
Bước 3: Tháo nắp nhựa bơm tiêm kéo ngược Piston của bơm tiêm để lấy một lượng khí đúng bằng lượng thuốc cần tiêm.
Bước 4: Đâm kim vào lọ thuốc, đẩy lượng không khí trong bơm tiêm vào lọ thuốc. Kim tiêm vẫn nằm trong lọ thuốc, dốc ngược lọ thuốc ngang tầm mắt, kéo từ từ piston để lấy đủ lượng Insulin theo chỉ định. Rút kim, đậy nắp kim. Nếu có bọt khí: Búng nhẹ và đẩy khí ra ngoài bằng cách đẩy nhẹ piston lên.
Bước 5: Chọn vị trí tiêm và khử trùng nơi tiêm bằng cồn 70 độ.
Bước 6: Véo da bằng hai ngón tay (ngón cái và ngón trỏ) để cố định da cho đến khi bơm hết thuốc.
Bước 7: Cầm bơm tiêm đâm 1 góc 45 - 90 độ so với mặt da (tùy thuộc người bệnh gày hay béo).
Bước 8: Bơm thuốc từ từ cho đến khi hết thuốc trong bơm tiêm
Bước 9: Rút kim, thả tay véo da, ấn nhẹ miếng bông vào vùng tiêm, không chà xát lại nơi đã tiêm.
Nếu insulin có xu hướng rò rỉ từ vị trí tiêm của bạn, hãy nhấn vào vị trí tiêm trong vài giây sau khi tiêm. Nếu điều này xảy ra thường xuyên, hãy thông báo với bác sĩ của bạn. Bạn có thể thay đổi vị trí tiêm hoặc góc tiêm insulin.
***Lưu ý: Cần xem kĩ thuật nồng độ insulin theo số đơn vị trong 1 ml. Loại dùng cho bơm tiêm: 1ml có 40 UI đóng trong lọ 10ml hay 1ml có 100UI đóng trong lọ 10ml. Loại dùng cho bút chích: 1ml có 100UI đóng trong ống 1,5ml hay 3 ml (150UI hay 300UI/ống).
Nguyên tắc cần nhớ khi tiêm insulin
Nguyên tắc 1: Ở mỗi vị trí tiêm, da phải được giữ sạch, cơ bắp và lớp mỡ dưới da vùng này phải hoàn toàn bình thường. Đây là điều kiện để insulin được hấp thu tốt.
- Giữ cho mũi tiêm của bạn cách xa vết sẹo 1 inch (2,5 cm) và cách rốn của bạn 2 inch (5 cm).
- KHÔNG đặt một mũi tiêm vào vị trí bị bầm tím, sưng hoặc đau.
- KHÔNG đặt một mũi tiêm vào một chỗ bị vón cục, cứng hoặc tê liệt.
- Vị trí bạn chọn để tiêm phải sạch và khô.
Nguyên tắc 2: Các vị trí tiêm đều phải được sử dụng luân chuyển
Nguyên tắc 3: Nếu sử dụng từ 2 mũi tiêm trở lên trong một ngày, phải tiêm ở các vị trí và ở các vùng khác nhau. Khi tất cả các vị trí trong vùng đã sử dụng hết mới chuyển sang vùng khác.
Vị trí tiêm: Các vị trí khác nhau sẽ làm cho insulin vào máu với tốc độ nhanh chóng khác nhau: vùng bụng (trước dạ dày), insulin vào máu nhanh nhất. Vùng cánh tay, insulin vào máu chậm hơn so với vùng bụng. Insulin vào máu chậm nhất khi tiêm vào vùng mông.
- Tiêm dưới da: tất cả các tổ chức dưới da trên cơ thể đều có thể tiêm. Thực tế, thường dùng vùng đùi, cánh tay, bụng. Sự luân chuyển định kỳ các mũi tiêm theo truyền thống được hướng dẫn trước đây, hiện nay không áp dụng nữa. Hiện nay, người ta chọn một vùng tiêm cho vài ngày, sau khi hết điểm tiêm, mới chuyển sang vùng khác. Mỗi mũi tiêm cách nhau 2 – 4 cm. Chú ý, nếu vùng dự định tiêm sẽ phải vận động nhiều thì nên chuyển sang vùng khác. Ví dụ, vùng đùi được chọn sẽ tiêm mà sau đó đạp xe nhiều thì nên tiêm cánh tay.
Lời khuyên khác:
- KHÔNG sử dụng insulin hết hạn.
- Nên tiêm insulin ở nhiệt độ phòng. Nếu bạn giữ insulin trong tủ lạnh hoặc túi lạnh, hãy lấy nó ra 30 phút trước khi tiêm. Một khi bạn đã bắt đầu sử dụng lọ insulin, nó có thể được giữ ở nhiệt độ phòng trong một tháng.
- Thu thập: kim tiêm, ống tiêm, khăn lau cồn và hộp đựng kim tiêm và ống tiêm đã qua sử dụng.
Nếu bạn đang tiêm hơn 50 đến 90 đơn vị insulin trong một lần tiêm, bác sĩ của bạn có thể yêu cầu bạn chia liều ở các thời điểm khác nhau hoặc sử dụng các vị trí khác nhau cho cùng một mũi tiêm. Điều này là do lượng insulin lớn có thể không được hấp thụ hoàn toàn.
Tốt nhất bệnh nhân nên tự tiêm để tăng tính độc lập, tăng khả năng tiêm theo giờ nhất định để hiệu quả điều trị tốt hơn.
Giờ tiêm: Loại insulin nhanh: tiêm 15 – 30 phút trước khi ăn, kể cả loại nhanh có pha trộn với loại trung bình. Loại insulin trung bình: tiêm 15 phút – 2 giờ, trung bình là 1 giờ, trước khi ăn.
Biến chứng khi tiêm insulin
- Hạ đường huyết do quá liều: Trường hợp nhẹ, uống cốc nước đường hoặc bánh, kẹo ngọt. Trường hợp nặng, nên vào viện cấp cứu.
- Phản ứng tại chỗ của insulin: teo mỡ tại nơi tiêm ít xảy ra mà thường có hiện tượng tăng sản lớp mỡ dưới da nơi tiêm. Do insulin kích thích sự tăng trưởng của các tế bào mỡ. Trong trường hợp có tổn thương, phải thay đổi vị trí tiêm.
Bảo quản insulin
Nơi khô ráo, nhiệt độ lý tưởng là 2 – 4 độ C, tránh ánh nắng. Tuy nhiên, insulin được sản xuất ra bền vững đến 27 độ C. Cho nên, mùa đông, việc bảo quản insulin rất dễ dàng. Mùa hè, trường hợp không có tủ lạnh, nên lưu trữ ngắn hạn, để nơi mát nhất trong nhà: 30 độ C, có thể để được 4 – 6 tuần.
***Lưu ý: Lọ insulin đang dùng, không tiêm ngay khi còn lạnh vì bị đau, tuyệt đối không để insulin trong ngăn đá, dưới 0 độ C. Khi mua lọ mới, cần lắc xem, loại insulin nhanh (loại trong) có vẩn đục hoặc loại bán chậm và chậm (loại đục) có vẩn cặn thì không nên dùng.