Xét nghiệm tìm vi khuẩn Streptococcus suis (liên cầu lợn) giúp bạn phát hiện bệnh sớm để điều trị và phòng bệnh
1. Giới thiệu
Liên cầu lợn là một loại liên cầu khuẩn có tên là Streptococcus suis là một loại vi khuẩn Gram (+), hình cầu hay hình ô van, đứng riêng lẻ, xếp đôi hoặc xếp thành dây ngắn, là loại vi khuẩn hiếu kỵ khí tùy tiện. Streptococcus suis (S. suis) có 35 tuyp huyết thanh, trong đó tuyp 2 là tuyp thường gây bệnh ở người. S. suis tuyp 2 có thể sống trong phân ở 0 độ C đến 104 ngày và ở 22 - 25 độ C sống được 8 ngày. Vi khuẩn S. suis có thể sống trong xác lợn chết ở nhiệt độ 40 độ C trong 6 tuần và trong bụi không khí ở nhiệt độ 25 độ C vi khuẩn này sẽ sống được 24 giờ.
Bình thường vi khuẩn S. suis sống thường trú trong đường hô hấp trên của lợn, đặc biệt là xoang mũi, hạch hạnh nhân và cũng có thể ở đường tiêu hóa, đường sinh dục.
Ổ chứa S. suis là lợn nhà, lợn rừng, ngựa, chó, mèo và chim. S. suis có thể lây truyền trung gian qua gián, chuột, ruồi…
2. Nguyên nhân và đường lây nhiễm
Nguyên nhân nhiễm bệnh liên cầu khuẩn lợn chủ yếu là do tiếp xúc, sử dụng các chế phẩm từ thịt lợn thiếu an toàn, nhiều trường hợp nhiễm bệnh không rõ nguyên nhân do vi khuẩn này đã ô nhiễm ra môi trường và xâm nhập vào nhiều loại thực phẩm khác. Bệnh liên cầu khuẩn lợn truyền bệnh sang người theo một trong các phương thức sau:
2.1. Qua đường ăn uống
Khi ăn các sản phẩm từ thịt lợn mà chưa được nấu chín như tiết canh, lòng, nem, cháo lòng lợn bị bệnh liên cầu lợn, vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể người và gây bệnh. Ở Việt Nam, những người mắc bệnh nhiễm liên cầu khuẩn lợn hay gặp là do ăn tiết canh lợn, ngoài ra cháo lòng cũng là món truyền bệnh nhiễm liên cầu khuẩn lợn sau tiết canh. Những thức ăn như tiết canh, lòng, nem, … luôn có vi khuẩn S. suis khi lợn bị nhiễm bệnh, lợn bị ốm hay chết.
2.2. Qua tiếp xúc, giết mổ, chế biến thịt lợn và quá trình chăn nuôi lợn
Những người có các vết thương hở, chân, tay bị sây sát ở ngoài da, niêm mạc miệng bị viêm nhưng lại tiếp xúc với máu, dịch tiết… của lợn bị nhiễm liên cầu lợn trong quá trình chăn nuôi, vệ sinh chuồng trại, giết mổ lợn, vận chuyển thịt lợn… hay chế biến thịt lợn thì rất dễ bị nhiễm bệnh liên cầu lợn.
Người bình thường cũng có thể bị nhiễm bệnh qua đường hô hấp do hít phải liên cầu khuẩn lợn ô nhiễm trong không khí do lợn bị nhiễm liên cầu lợn ho, hắt hơi bắn ra.
Hiện nay vẫn chưa có bằng chứng khẳng định có sự lây truyền của vi khuẩn S. suis từ người sang người.
3. Triệu chứng của bệnh nhiễm liên cầu lợn
Bệnh nhiễm liên cầu lợn có thời gian ủ bệnh ngắn, nhưng bệnh diễn biến rất nhanh dễ dẫn đến suy đa phủ tạng, nếu người bệnh không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ có nguy cơ tử vong cao. Biểu hiện của bệnh chính là: Viêm màng não, xuất huyết, viêm phổi, viêm cơ tim và viêm khớp. Những người bị bệnh nặng có thể tử vong do độc tố vi khuẩn gây sốc nhiễm khuẩn, viêm nội tâm mạc, suy đa phủ tạng, nhiễm khuẩn huyết v.v.
Bệnh nhiễm liên cầu lợn biểu hiện dưới 2 thể lâm sàng chính: Viêm màng não mủ và nhiễm khuẩn huyết.
3.1 Viêm màng não mủ:
- Sốt cao.
- Hội chứng màng não: Đau đầu, nôn, dấu hiệu kích thích màng não.
- Chậm chạp, lú lẫn, hôn mê hoặc kích động, co giật.
- Đôi khi có xuất huyết dưới da và ban xuất huyết hoại tử dưới da.
- 30 – 60% người bệnh bị suy giảm thính lực (từ ù tai đến điếc hoàn toàn).
3.2. Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn:
- Huyết áp tụt (huyết áp tâm thu < 90 mmHg hoặc huyết áp trung bình < 70 mmHg).
- Nhịp tim nhanh, mạch nhỏ, khó bắt.
- Vã mồ hôi, lạnh đầu chi, nổi vân tím trên da.
- Thiểu niệu hoặc vô niệu.
3.3. Các biểu hiện khác có thể gặp:
- Xuất huyết dưới da, niêm mạc và nội tạng.
- Ban xuất huyết hoại tử lan rộng và tắc mạch đầu chi.
- Suy thận cấp.
- Suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS).
- Nhiễm độc tiêu hoá: Phân lỏng, đi ngoài nhiều lần/ ngày.
- Vàng da, gan to.
.jpg)
Tổn thương vân tím nổi trên da do nhiễm Streptococcus suis
4. Phương pháp xét nghiệm tìm vi khuẩn Streptococcus suis
Có 03 phương pháp xét nghiệm:
- Nuôi cấy phân lập tìm vi khuẩn S. suis: Nuôi cấy máu và dịch não tủy
- Xét nghiệm huyết thanh học: Phản ứng kháng thể huỳnh quang phát hiện vi khuẩn S. suis tại các mô bị nhiễm (phương pháp này ít được áp dụng tại các bệnh viện).
- Kỹ thuật real – time PCR xác định tác nhân S. suis serotuype 2 trong dịch não tủy: Là phương pháp chính xác nhất (phương pháp này ít được áp dụng tại các bệnh viện).
Khoa Vi Sinh, Bệnh viện Việt Nam - Thuỵ Điển Uông Bí đã triển khai kỹ thuật xét nghiệm nuôi cấy tìm vi khuẩn S. suis trong máu và dịch não tủy của người bệnh. Phương pháp nuôi cấy tìm vi khuẩn S. suis thường quy, định danh và làm kháng sinh đồ tự động trên máy Vitek Compact II để chẩn đoán và phát hiện sớm vi khuẩn S. suis phục vụ hỗ trợ chẩn đoán và điều trị cho người bệnh kết quả chính xác và kịp thời.
.jpg)
Hình ảnh: Vi khuẩn S. suis nuôi cấy trên môi trường thạch máu
5. Phòng bệnh
Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin truyền thông để người dân biết và chủ động phòng tránh bệnh nhiễm liên cầu lợn:
- Nên chọn mua thịt lợn đã qua kiểm định của cơ quan thú y
- Tránh mua thịt lợn có màu đỏ khác thường, xuất huyết hoặc phù nề.
- Nấu chín thịt lợn là điều rất quan trọng. Không ăn lợn chết, không ăn các món ăn tái như nem thịt, đặc biệt là tiết canh lợn, lòng lợn, cháo lòng, … (nhất là trong thời gian có dịch bệnh nhiễm liên cầu lợn).
- Những người có vết thương hở ở tay phải đeo găng tay khi tiếp xúc với thịt lợn tái hoặc sống.
- Phải giữ các dụng cụ chế biến ở nơi sạch sẽ, rửa sạch tay và các dụng cụ chế biến sau khi tiếp xúc, chế biến thịt lợn. Dùng riêng các dụng cụ chế biến thịt sống và thịt chín.
- Tăng cường giám sát phát hiện các trường hợp người bệnh nghi nhiễm liên cầu lợn, nếu nghi ngờ bị nhiễm phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để khám, điều trị và
tổ chức cứu chữa kịp thời. Đặc biệt chú ý giám sát những đối tượng có tiếp xúc gần với lợn bị bệnh như người chăn nuôi, giết mổ và buôn bán lợn, …
- Nghiêm cấm hoàn toàn việc di chuyển và giết mổ lợn không có giấy phép hành nghề. Không giết mổ, vận chuyển lợn nhiễm bệnh.
- Lợn ốm, chết phải được chôn, đổ thuốc sát khuẩn và tiêu huỷ đúng quy định. Chuồng trại và môi trường chăn nuôi phải phun thuốc sát khuẩn, khử khuẩn khi lợn ốm, chết theo quy định.
- Những người thường xuyên tiếp xúc với lợn cần thực hiện những biện pháp phòng bệnh như rửa tay bằng các dung dịch sát khuẩn sau khi giết mổ lợn, sử dụng các phương tiện phòng hộ cá nhân (găng tay, khẩu trang, ủng) khi xử lý lợn ốm, lợn chết.
- Bên cạnh đó, cần thực hiện nghiêm ngặt công tác kiểm dịch quốc tế khi xuất, nhập lợn qua biên giới để không đưa mầm bệnh từ nước ngoài vào và ngược lại.
- Hiện nay chưa có vaccine phòng bệnh nhiễm do S. suis.
.jpg)
Không nên ăn tiết canh lợn