Viêm khớp dạng thấp (RA) là một trong những bệnh tự miễn phổ biến nhất, ảnh hưởng đến 0.5‑1 % dân số thế giới. Việc chẩn đoán viêm khớp dạng thấp thường dựa trên các biểu hiện lâm sàng và các xét nghiệm. Xét nghiệm anti-CCP là một cách để phát hiện ra những kháng thể CCP cũng như đo lường lượng CPP trong cơ thể, giúp chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp chính xác nhất.
Viêm khớp dạng thấp hay viêm đa khớp dạng thấp là bệnh tự miễn phổ biến, diễn biến mạn tính với biểu hiện tại khớp, ngoài khớp, và toàn thân ở nhiều mức độ khác nhau.
Nguyên nhân gây bệnh chưa rõ ràng, có thể liên quan đến yếu tố cơ địa, nhiễm khuẩn và rối loạn đáp ứng miễn dịch. Bệnh thường xảy ra ở các khớp nhỏ và vừa: khớp ngón gần, khớp bàn ngón tay, khớp cổ tay, khớp khuỷu, khớp gối, khớp cổ chân, khớp bàn ngón chân. Nhiều trường hợp bệnh xuất hiện ở các cơ quan bộ phận khác như dây thần kinh, tim, phổi, da, mạch máu,… nhưng rất ít xảy ra. Bệnh viêm khớp dạng thấp gây ảnh hưởng không tốt đến sinh hoạt: đi đứng, làm việc, viết, ngồi, cúi người,… Nếu để lâu không điều trị, bệnh sẽ tiến triển nặng hơn dẫn đến không thể hồi phục được, đôi khi dẫn đến bệnh nhân bị tàn phế.
Chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp sớm sẽ giúp có phác đồ điều trị tốt và nâng cao hiệu quả điều trị. Trong số đó, chẩn đoán thường dựa chủ yếu vào các dấu hiệu lâm sàng. Tuy nhiên, các dấu hiệu lâm sàng thường xuất hiện muộn, chúng xuất hiện đột ngột và nhanh chóng hết, do đó việc chẩn đoán sớm các bệnh về viêm khớp dạng thấp gặp không ít khó khăn.
.jpg)
Hình ảnh minh họa
CCP là viết tắt của cụm từ Cyclic Citrullinated Peptide Antibody - là xét nghiệm kiểm tra sự có mặt và nồng độ của các kháng thể tự miễn liên quan đến viêm khớp dạng thấp. Các kháng thể này chính là các anti - CCP, chúng được sản xuất bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể, và có tác dụng chống lại các CP (Citrullinated peptide vòng). Quá trình chuyển hoá acid amin Arginine sẽ tạo ra một số chất trung gian, trong đó có Citrulline. Với một thay đổi nào đó của cơ thể thì chất trung gian được sinh ra sẽ là citrullinated peptide. Những thay đổi dẫn tới sự hình thành hợp chất citrullinated peptide là do bệnh nhân mắc viêm khớp dạng thấp. Vì thế, xét nghiệm Anti - CCP là một xét nghiệm được thực hiện có ý nghĩa trong hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp.
Kết quả xét nghiệm kháng thể CCP: Bình thường, trong huyết thanh một người khỏe mạnh có chứa < 17 U/ml kháng thể CCP. Kết quả < 17 U/ml được coi là âm tính, kết quả bằng hoặc vượt quá 17 U/ml được coi là dương tính. Đối với các bệnh nhân bị viêm đa khớp dạng thấp thì chỉ số Anti - CCP tối ưu là 17 U/ml.
Ý nghĩa lâm sàng của xét nghiệm: Xét nghiệm Anti - CCP là cơ sở để chẩn đoán bệnh liên quan viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, theo nguyên tắc, để chẩn đoán bệnh cần kết hợp cả kết quả xét nghiệm lẫn các triệu chứng lâm sàng.
Đánh giá chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp dựa vào 3 yếu tố: giá trị Anti - CCP, chỉ số RF và triệu chứng lâm sàng.
- Nếu cả Anti - CCP và RF đều dương tính thì bệnh nhân có nguy cơ cao mắc bệnh viêm khớp dạng thấp đang tiến triển mạnh.
- Nếu Anti - CCP dương tính nhưng RF âm tính, bệnh nhân có nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp giai đoạn đầu hoặc tương lai sẽ mắc.
- Nếu Anti - CCP âm tính nhưng RF dương tính mà bệnh nhân có một số triệu chứng điển hình thì có nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp hoặc các viêm khớp không đặc hiệu.
- Nếu cả Anti - CCP và RF đều âm tính, bệnh nhân ít có khả năng mắc viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên cần xem xét đến các dấu hiệu lâm sàng để đưa ra nhận định về bệnh.