Hậu môn nhân tạo (HMNT) là chỗ mở của hồi tràng hay đại tràng trên thành bụng. Trường hợp người bệnh (NB) cần làm hậu môn nhân tạo vĩnh viễn hay tạm thời.Việc theo dõi và chăm sóc hậu môn nhân tạo có một số vấn đề xảy ra, dưới đây là một số giải pháp xử trí các vấn đề theo dõi và chăm sóc tốt nhất cho NB.
Hình minh họa
1. Da vùng quanh hậu môn nhân tạo
- Viêm da quanh lỗ mở thông: biến chứng thường xuất hiện ở NB có HMNT hồi tràng. Do dịch thoát ra từ lỗ mở thông ra vùng da xung quanh gây kích ứng đỏ da, đau rát, lở loét, bỏng acid do dịch tiêu hóa, mẩn ngứa…
Xử trí: Trường hợp này NB nên thay túi hậu môn nhân tạo cắt lỗ túi hậu môn nhân tạo vừa khít với lỗ HMNT trên thành bụng. Vệ sinh xung quanh bằng nước muối sinh lý có thể bôi xung quanh bằng mỡ sulfadiazin bạc, hoặc kẽm oxit. Thay túi đựng khi đầy hoặc 1 lần/ ngày, khi thay cần nhẹ nhàng tránh tổn thương cho da và đại tràng. Nếu có biểu hiện dị ứng nên thay các loại túi với chất liệu khác.
2. Loét hậu môn nhân tạo
- Do viêm loét lâu ngày hoặc thiếu máu tại HMNT kéo dài gây các ổ loét.
Xử trí: NB cần được vệ sinh, theo dõi thường xuyên hơn. Nếu thấy đau bụng nhiều, ổ loét lớn cần đánh giá khả năng rò ổ bụng xét phẫu thuật làm lại HMNT.
3. Thoát vị cạnh hậu môn nhân tạo
- Đây là biến chứng do lỗ mở hậu môn nhân tạo rộng hoặc do thành bụng quanh lỗ mở không đảm bảo độ vững chắc.
Xử trí: NB cần được theo dõi, xem xét khâu phục hồi thành bụng quanh lỗ mở hoặc đóng HMNT nếu có chỉ định.
4. Sa lồi hậu môn nhân tạo
- Thường xảy ra ở hậu môn nhân tạo kiểu quai, hai nòng súng. Hậu môn nhân tạo bị đẩy lồi ra ngoài. Gây đau tức, thiếu máu nuôi dưỡng có thể gây hoại tử HMNT biểu hiện bằng niêm mạc lồi ra ngoài tím sẫm, phân ít lưu thông qua hậu môn nhân tạo.
Xử trí: Đẩy đoạn đại tràng sa lồi vào phía trong một cách nhẹ nhàng, có dùng gen bôi trơn tránh làm tổn thương niêm mạc. Đa số các trường hợp xử lý có kết quả tốt. Nếu đoạn đại tràng không thể đẩy vào kèm biểu hiện thiếu máu => xét phẫu thuật làm lại HMNT hoặc đóng hậu môn nhân tạo, nếu đã đến thời điểm đóng.
5. Hậu môn nhân tạo bị tắc
- Phân ra qua HMNT kém hoặc không. Nguyên nhân do:
+ Lỗ HMNT quá nhỏ ( ít khi xảy ra ) => nong rộng lỗ HMNT nhẹ nhàng
+ Tắc ruột do phân táo, bã thức ăn… => thụt HMNT bằng nước ấm
+ Có thể xuất hiện u phía trên đoạn HMNT gây hẹp lòng đại tràng
+ HMNT bị xoắn.
Xử trí: Xét phẫu thuật làm lại HMNT
6. Hậu môn nhân tạo bị chảy máu
- Máu chảy ra từ HMNT thường do tụt mạch hoặc cầm máu chưa đạt, các rối loạn đông máu của Bn hoặc loét HMNT gây chảy máu…
Xử trí: tùy theo nguyên nhân gây bệnh: có thể khâu cầm máu, dùng các thuốc cầm máu, …
7. Tụt hậu môn nhân tạo
- Mép HMNT bị tụt vào phía trong ổ bụng. Đây là một biến chứng nguy hiểm do đoạn đại tràng làm hậu môn nhân tạo quá căng có xu hướng kéo mép HMNT vào trong.
- Cố định phần đại tràng vào thành bụng chưa đủ chắc chắn
- Loét, hoại tử mép HMNT
Xử trí: Làm lại hậu môn nhân tạo